Kunstkrakers ​​​​​​​
​​​​​​​door Jaap Nijstad

Het is het eerste diabeeld dat mij verschijnt als ik me na twee uur rijden vanuit Düsseldorf deze ochtend aansluit bij een groep van twaalf mensen die in twee stoelen-rijtjes naar Jaap luisteren. Het is de derde lezing in een reeks van vier. Er volgen nog beelden waarbij Jaap het woord aanstootgevend in de lucht gooit als een vraag. Beelden die ooit bij iemand die aan een andere lezing van hem deelnam boosheid opriepen. Ik word niet boos maar ik ben niet direct mee. Maak me nu al zorgen over hoe hierover te schrijven.

De volgende reeks toont schilderijen waarbij een vrouw kijkt naar haar slapende geliefde. Zittend op de rand van het bed. Picasso heeft er zo meerdere geschilderd. Is het intimiteit of vallen mannen steevast in slaap na de daad? Kunnen we de liefde aflezen of is het interpretatie? Jaap hangt vragen in de lucht als wapperende vlaggetjes.

Dan vertelt hij zijn eigen liefdesgeschiedenis via een schilderij. Hij kent zijn vrouw al 57 jaar maar ze verloren elkaar voor vijftien jaar uit het oog, vonden elkaar terug, gingen samen op reis en stonden samen voor dit schilderij. Daar zagen ze samen doorheen hun hervonden liefdesogen, de blik van de liefde neergedaald in verf op canvas.

Hierna krijgen we twee lange reeksen te zien van de vrouw en muze van respectievelijk Lovis Corinth en Rik Wouters. Het gaat om Charlotte en Nel. We zien de muze-vrouwen van deze twee kunstenaars zittend, liggend, dansend, strijkend, gekleed, half gekleed of ongekleed. Bij de zoveelste Nel, daalt de blik ook in mij neer. Ik zie het. Daar. Of is het hier in mij?

Dan geeft Jaap zelf het antwoord op alle hangende vragen: ‘Ze is mooi. Punt. Er is geen ja-maar meer.’’

’Soms kan hij mij overtuigen. Soms niet.’ zegt ze over Jaap. Ze komt niet uit een kunstminnend milieu. Ontdekte het later op zichzelf. Toen ze een schilderij in het Louvre zag, werd ze diep geraakt door de blik van een man die keek naar een jonge man, waarschijnlijk zijn zoon. Dankzij deze reeks over kunst, heeft ze aandachtiger leren kijken. Nog eens en nog eens. Zo ontdekt ze nieuwe verbanden die eerder verborgen bleven. Een nieuwe dimensie voor haar. Maar het heeft ook een nadeel. De onbevangenheid vermindert.

‘Dat je ziet hoe geliefden naar elkaar kijken.’ zegt Jaap.

‘Als ik Renoir zeg, dan gaat het knopje impressionisme bij mensen aan. Maar ik wil niet dat dat knopje aangaat.’

En op die twee zeilen van onbevangenheid en kennisoverdracht, bevaart Jaap de paradox. Als je goed luistert of wie weet op het moment dat je niet meer luistert zal het zachtste zuchtje wind dat net tussen de twee zeilen door uit zijn mond komt, je bevangen, de blik van de verbeelding van de liefde. Want liefde is geen gevoel maar een perceptie. En wie weet is kunst alleen maar dat, liefde zichtbaar maken.